Specjalista radzi

26 października 2017

DLACZEGO DZIECI KŁAMIĄ?

We współczesnych czasach kłamstwo stało się niejako codziennością. Jest ono  powszechne nie tylko w życiu rodzinnym, ale i  w relacjach koleżeńskich. Bardzo często jesteśmy  bombardowania  nieprawdziwymi, kłamliwymi informacjami  zamieszczanymi w w mediach.

      Badania psychologiczne wskazują, że dorośli ludzie potrafią dwa razy dziennie w swoich relacjach z innymi osobami nie mówić prawdy. Umiłowanie prawdy przestało być cnotą,która świadczyła kiedyś pozytywnie o niezłomnym charakterze człowieka.
Zastraszające jest też  i to, że ta przykra rzeczywistość coraz bardziej dotyczy także naszych dzieci.
        Kłamstwo można zdefiniować jako świadome zaniechanie prawdy, aby wprowadzić kogoś w błąd. U dzieci do 4 roku życia nie można mówić,że kłamią. Jeśli mówią nieprawdę to wynika ona z potrzeby fantazjowania i bogatej wyobraźni dziecka.
Natomiast dzieci w starszym wieku potrafią już świadomie kłamać, aby mieć z tego jakieś wymierne dla siebie korzyści.
      Kłamstwa dzielą się na pasywne i instrumentalne. Powodem kłamstwa pasywnego czyli inaczej mówiąc obronnego jest to, że dziecko nie czuje się bezpiecznie ani w domu ani w szkole.
Często tym rodzajem kłamstwa posługują się dzieci zbyt często karane i to niewspółmiernie do ich wykroczeń.
Kłamstwo instrumentalne pełni rolę zdobycia czegoś dla siebie np. słodyczy, pieniędzy, kolegów, uznania. Sygnalizuje ono, że realizacja ważnych dla dziecka potrzeb jest zagrożona.

     Odpowiadając na pytanie „dlaczego dzieci kłamią?” można wyszczególnić wiele przyczyn tego stanu rzeczy.
Tymi najważniejszymi zdają się być:
chęć zwrócenia na siebie uwagi, gdy dziecko jest odrzucone,nie ma zaspokojonych ważnych dla siebie rozwojowo potrzeb,
obawiają  się powiedzieć prawdę, bo rodzic czy nauczyciel w podobnej sytuacji zareagował zbyt ostro, gdy dziecko się do niej przyznało,
mają dyskomfort poczucia bezpieczeństwa, czyli lękają się reakcji rodzica, chcą uniknąć kary,
pragną pokazać siebie w lepszym świetle, zdobyć czyjeś uznanie, zaimponować kolegom,
nie potrafią opanować emocji, które się w danej sytuacji pojawiają, a skutki tych emocji je przerażają,
naśladują rodziców, którzy nie mówią prawdy w sytuacji dla siebie trudnej i włączają w to dziecko np. „powiedz,że mamy nie ma w domu”,
chcą uciec przed wypełnianiem swoich obowiązków,
nie chcą sprawiać rodzicom przykrości, że np. otrzymali złą ocenę.

Jak reagować na kłamstwa naszych dzieci ?

1. Dzieci powinny wiedzieć, że mówienie prawdy, choć bywa trudne, to jednak buduje prawidłowe relacje dla obu stron.
2. Po kłamstwie, którego dopuściło się dziecko należy przeprowadzić z nim spokojną,szczerą rozmowę w atmosferze nacechowanej bezpieczeństwem. Nie wolno tu unosić się i zawstydzać dziecka ani też porównywać go z kimś innym.
3. Pokazać, najlepiej na przykładzie, że nasze kłamstwo sprawia innym ból.
4. Zarówno w rodzinie jak i w szkole zapewniać atmosferę zaufania tak, aby dziecko wiedziało,że w każdej, nawet i najtrudniejszej dla siebie sytuacji, może do nas się zwrócić, bez obawy o nałożoną karę.
5. Wspierać dziecko w mówieniu prawdy np. mówić, że jest to akt naszej odwagi, że można być  z siebie dumnym ilekroć się przyznamy.
6. Stosować wobec dziecka pochwały za to, że posługuje się prawdą.
7. Pokazywać właściwe drogi wyjścia z nieprzyjemnej dla niego sytuacji.
8. Nigdy nie wolno powiedzieć dziecku,że jego kłamstwo spowoduje,że mniej go będziemy kochać a nawet, że utraci naszą miłość.
9. Nie straszyć dziecka, że np. wyrośnie mu taki długi nos jak u Pinokia.
10. Potraktować należy taką sytuację jako problem do rozwiązania i wspólnie z dzieckiem ustalić zasady i konsekwencje na przyszłość, ilekroć będzie kłamało.


          Na uwagę zasługuje fakt, że nawet najdrobniejszego kłamstwa nie należy bagatelizować. Za każdym razem, gdy się ono pojawi trzeba dokonać głębokiej autorefleksji i zastanowić się nad przyczynami tego stanu rzeczy.
Trzeba mieć świadomość, że nasze dziecko może w ten sposób sygnalizować dla siebie ważne potrzeby, których my dorośli mu nie zaspokajamy, choć jest to naszym obowiązkiem.
Ważne jest też dawanie dziecku właściwego przykładu nas samych. Jeżeli sami uciekamy się do kłamstwa, jeżeli nie dotrzymujemy danych dziecku czy innym obietnic  - to nigdy dla niego nie staniemy się autorytetem. Poza tym wiąże się to z dużym niebezpieczeństwem, że dziecko zacznie ono modelować nasze zachowania w relacjach z innymi ludźmi.


                                                                             Opracowała Barbara Dębska-Governatori
                                                                              psycholog szkolny