Specjalista radzi

              Potrzeba bezpieczeństwa należy do jednej z najważniejszych potrzeb psychicznych człowieka. Jej deprywacja prowadzi często do zaburzeń funkcjonowania układu nerwowego i powiązanych z nim stanów emocjonalnych. Ustawiczny brak emocjonalnego bezpieczeństwa może prowadzić u dziecka do rozwoju nerwicy  o charakterze lękowym. Poza tym u dzieci niezmiernie ważne staje się zaspokojenie tej potrzeby, gdyż właśnie one,zanim są w stanie posiąść zdolność zwerbalizowania czyli nazwania tego, co czują, to już są narażone na niekorzystne skutki psychiczne braku tej potrzeby.
            Zdaniem lekarzy i psychologów u podstaw wszystkich nerwic leży lęk. Nastawień dziecka do reakcji lękowych doszukuje się w jego przeżyciach  związanych z okresem prenatalnym oraz okresem wczesnego dzieciństwa. Mamy tu na myśli samopoczucie matki w okresie ciąży związane z jej przebiegiem i relacjami osób z najbliższego jej otoczenia, a następnie czynniki spowodowane niewłaściwymi oddziaływaniami wychowawczymi oraz nieprawidłowymi postawami rodziców wobec dziecka.

Najważniejszymi obszarami, gdzie lęk  dziecka może się ujawniać są:
• lęk przed bólem np. przed zastrzykami, karą fizyczną,
• lęk przed niebezpieczeństwem np. wypadkiem, którego dziecko było świadkiem lub samo było jego ofiarą,
• lęk przed utratą miłości rodziców np. zdarza mu się słyszeć od rodziców informacje typu „jak nie będziesz grzeczne to przestanę cię kochać”,
• lęk związany z brakiem własnego miejsca w rodzinie np. dziecko jest przeganiane z miejsca na miejsce czy też często doświadcza zmieniany miejsce pobytu (migracje rodziców,zmiana szkoły)
• choroba dziecka czy kogoś z jego bliskich, wymagająca pobytu w szpitalu,
• lęk przed rozstaniem z najbliższymi dla dziecka osobami np. rozwód rodziców, choroba któregoś z nich czy wyjazd jednego z nich do pracy poza krajem,
• zmiany w składzie rodziny np. narodziny nowego dziecka i irracjonalny lęk przed utratą miłości rodziców na korzyść nowo narodzonego brata czy siostry,
• nadmiernie surowa postaw rodziców względem dziecka  np. stawianie mu wymagań przekraczających jego możliwości psychofizyczne,
• lekcje W-F ,które dla słabszego fizycznie dziecka mogą być powodem drwin ze strony jego kolegów,
• ogólne niepowodzenia szkolne.
         Mając to wszystko na uwadze,  rodzice bądź prawni opiekunowie dziecka powinni stale troszczyć się o zaspokojenie jego potrzeby bezpieczeństwa ,gdyż dzięki temu :
a) eliminują wiele z tych sytuacji traumatycznych, które są dla rozwoju dziecka niekorzystne,
b) pobudzają wiarę w możliwości psychofizyczne dziecka w radzeniu sobie z przeciwnościami, jeśli uzyskuje od nich pochwałę za włożony w pracę wysiłek,
c) udzielają mu informacji,że w sytuacjach dla niego trudnych dziecko zawsze  może na nich liczyć.
Dzięki takiej postawie rodziców dziecko staje się bardziej odporne na zagrożenia, które niesie za sobą życie. Jest to istotne tym bardziej z tego powodu, że nie jesteśmy w stanie uchronić naszych pociech przed wszystkimi negatywnymi doświadczeniami dnia codziennego. W związku z tym rolą rodziców jest przygotowanie dziecka do radzenia sobie z zagrożeniami, poprzez kształtowanie silnej więzi emocjonalnej z domem rodzinnym oraz dawanie mu odczuć, że w każdej sytuacji może na swoich rodzicach polegać.
Istotne jest również to, aby dziecko miało możliwość odbierania realnego obrazu świata, który nie jest tak bajkowy, jak sugeruje nam to  wiele reklam.

        Poczucie bezpieczeństwa dziecka opisuje się też jako komfort psychiczny. Są z nim nierozerwalnie związane takie przeżycia emocjonalne jak:
• poczucie więzi  i przywiązania do z osób dla niego bliskich,
• odczucie, że się jest kochanym, chcianym i nieobojętnym dla jego rodziców,
• przeświadczenie o tym, że w grupie rówieśniczej jest się osobą lubianą i nie spotka mnie w relacjach z nimi  wykluczenie.

Mam nadzieję,że każdy rodzic pragnie, aby jego dziecko czuło się osobą szczęśliwą w otaczającym go świecie, miało całkowite zaufanie do nas dorosłych oraz pozytywny obraz siebie. Takie indywidualne odczucia dziecka,że  jest bezpieczne w rodzinie i w szkole stanowi gwarancję dobrostanu psychicznego naszego dziecka.

                                                                                 Barbara Dębska-Governatori                                                                                                                              psycholog szkolny