Specjalista radzi
Leworęczność
Dla wielu rodziców leworęczność ich dziecka stanowi problem. Nie chcą, by było ono inne, „gorsze” i czasami na siłę próbują przestawić je na prawą rękę, nie zdając sobie sprawy z konsekwencji takiego działania. Niektórzy bez zastrzeżeń akceptują fakt posługiwania się przez dziecko lewą ręką, ale nie wiedzą, jakie może ono napotkać trudności i w jaki sposób mu pomóc. Leworęczność nie jest bowiem defektem, co jednak nie oznacza braku problemów. Wiążą się one z funkcjonowaniem w przedszkolu, szkole, z egzystencją w praworęcznym społeczeństwie. Dziecku potrzebna jest fachowa pomoc, zwłaszcza w nauce pisania. Pozbawione tej pomocy może nabrać nieprawidłowych nawyków, które spowodują jeszcze większe trudności i niechęć do wszelkich zajęć graficznych. Zarówno rodzice, jak i nauczyciele, powinni mieć świadomość tych problemów.
W pracy z dzieckiem leworęcznym należy uwzględnić następujące zasady:
Poprawna postawa ciała podczas rysowania i pisania, właściwe położenie zeszytu, odpowiednie oświetlenie i prawidłowy sposób trzymania ołówka.
Dziecko powinno siedzieć przy biurku ze stopami opartymi o podłogę. Plecy musi mieć wyprostowane, a tułów niech nie opiera się o blat i nie hamuje w ten sposób swobodnych ruchów rąk. Światło powinno padać z prawej strony lub z przodu. Należy dbać o to, aby kartka papieru leżała w pewnej odległości od brzegu biurka, co umożliwia podparcie całego przedramienia lewej ręki. Pamiętajmy, aby kartka ułożona była ukośnie, tzn. lewy róg skierowany lekko ku górze. Takie ułożenie kartki albo zeszytu umożliwia śledzenie wzrokiem kreślonych linii i zapobiega zamazywaniu ich piszącą ręką. Swobodę ruchu lewej ręki zapewnia ułożenie zeszytu nieco na lewo od osi ciała. Ważny jest również prawidłowy sposób trzymania ołówka. Należy go trzymać w trzech palcach: pomiędzy kciukiem a palcem wskazującym, opierając go na palcu środkowym. Jeżeli dziecko sobie z tym nie radzi, warto kupić specjalną nasadkę wymuszającą odpowiedni chwyt.
Organizacja ruchów pisania.
Dziecku leworęcznemu może sprawiać trudność pisanie od strony lewej ku prawej, gdyż ruch ten jest dla niego nienaturalny. Początkowo może też mieć kłopoty z zapamiętaniem,
w którym miejscu powinno zacząć pisać. Warto więc zaznaczać lewy górny brzeg kartki, a także pilnować, by linie były kreślone w prawidłowym kierunku. Płynność ruchów doskonale kształtują szlaczki rysowane bez odrywania ręki.
Regulowanie napięcia mięśniowego.
U dzieci, które nie potrafią regulować siły napięcia podczas rysowania lub pisania, można zauważyć zbyt słabe lub zbyt silne napięcie mięśniowe. Słabe napięcie mięśniowe powoduje, że rysunki lub pismo są niewyraźne i mało widoczne, linie – cienkie, niepewne, czasem „drżące”. Jest to związane ze słabym naciskiem na ołówek. Natomiast nadmierne napięcie mięśniowe objawia się zbyt silnym naciskiem, połączonym często z kurczowym trzymaniem ołówka. Powoduje to łamanie grafitu, przebijanie na drugą stronę, dziurawienie kartki. Linie są mocne, dobrze widoczne, ale też niekiedy „drżące”. Ruchy podczas pisania lub rysowania są mało elastyczne, a ręka szybko się meczy. Zaburzona zostaje płynność pisania oraz koordynacja ruchów. Aby uświadomić i umożliwić dziecku regulowanie napięcia mięśniowego, należy wykonywać z nim ćwiczenia polegające na naprzemiennym zaciskaniu i rozluźnianiu mięśni dłoni i całej ręki. Przydatne w kontroli napięcia są też ćwiczenia grafomotoryczne wykonywane na dużych kartkach papieru w pozycji stojącej oraz kreślenie najpierw w powietrzu, a następnie na kartonie „leniwych ósemek”. Ćwiczenia, które można stosować w celu zmniejszenia napięcia mięśniowego, to również zamalowywanie dużych płaszczyzn farbami oraz rysowanie flamastrem na folii.
Koordynacja ruchów obu rąk.
Kiedy ręka dominująca pisze lub rysuje, ręka pomocnicza powinna leżeć na stole. Przytrzymuje ona kartkę papieru, aby się nie poruszała, następnie przesuwa ją ku górze. Obie ręce współpracują ze sobą. Należy pilnować, aby dziecko nie trzymało prawej ręki pod stołem.
Podczas pisania dziecko kładzie prawą dłoń na narysowanej ręce, która musi być naturalnej wielkości.
Z mojego doświadczenia wynika, że praca z dzieckiem leworęcznym wymaga wytrwałości i systematyczności. Lepsze efekty daje codzienne 20-minutowe ćwiczenie ręki niż praca raz w tygodniu przez półtorej godziny, kiedy dziecko szybko się męczy albo odczuwa znudzenie. Ważne jest również wykształcenie w dziecku wiary w siebie
i pobudzenie jego motywacji. Dlatego należy dostrzegać i podkreślać jego postępy, nawet jeżeli początkowo są one niewielkie. Natomiast krytyka zniechęca i w przypadku niepowodzeń może spowodować obniżenie motywacji i wycofanie. Dziecko pracuje wówczas mniej efektywnie albo nawet odmawia współpracy.
Katarzyna Stolarz
reedukator